Ülkemizde yeni doğan her bin bebekten 29' u bir yaşına gelmeden ölüyor. Bu oran Batı Avrupa'da binde 4 , gelişmiş ülkelerde binde 4-6 arasında değişiyor. Bebek ölümlerinin çoğu önlenebilir nedenlerden kaynaklanıyor.
Anne ölümlerinin nedenleri olarak; kanama, enfeksiyon, hipertansiyon, zor ve uzamış doğum eylemi ile düşükler gösteriliyor. Anne ölümlerinin yüzde 20' sini anemi(kansızlık) ve gebeliğe bağlı olarak şiddetlenen diğer hastalıklar oluşturuyor.
Türkiye ise 2015 yılına kadar çocuk ölümlerini binde 10'un altına indirmeyi, anne ölümlerini de dünya ortalamasına getirmeyi hedefliyor. Sagliginsesi.com sordu, Sağlık Bakanlığı Ana Çocuk Sağlığı Ve Aile Planlaması (AÇSAP) Genel Müdürü Dr. Rıfat Köse hedefleri anlattı:
Sagliginsesi.com : Anne ve bebek ölümlerini düşürmek için proje geliştirildi, hedefler belirlendi. Bu konuda bilgi verir misiniz?
Dr. Rıfat Köse:Türkiye' de 2015 yılına kadar çocuk ölümlerini binde 10'un altına indirmeyi, anne ölümlerini de dünya ortalamasına getirmeyi hedefliyoruz.
Sagliginsesi.com :Peki, bebekler neden ölüyor?
Dr. Rıfat Köse:Çoğu önlenebilir nedenlerden ölüyor. Yetersiz veya dengesiz beslenme nedeniyle ölüyor. Bunun başlangıcı anne sütüdür. Doğru anne süt uygulamasıyla bu ölümlerin yüzde 20' sini önleyebiliriz. Bunun içinde ilk 6 ay sadece anne sütü vermek su bile vermemek gerekir. 6 aydan sonra uygun gıdalarla, ek beslenmeye başlaması ama emzirmenin 2 yaşına kadar sürmesini hedefliyoruz.
Beslenme süreci içinde çocuğun bazı vitamin ve mineral takviyesi de yapılmalı. Bunun için D vitamini ücretsiz sağlık ocaklarında dağıtıyoruz. Geçen yıl bir milyon 200 bin çocuğa demir takviyesi verdik, her yıl 1 milyon çocuğa ulaşarak demir eksikliğini ortadan kaldıracağız.
Diğer neden çocuk ölümlerinde aşı ile korunabilir hastalıklar. Şu ana kadar aşılama oranımız yüze 83. Kızamık uygulamasında yüzde 97' e ulaştık. Hedef 2006 'dan itibaren her yerleşim biriminde en az yüzde 90-95' lere ulaşmak.
Sagliginsesi.com :Gebe izlem oranınız nedir?
Dr. Rıfat Köse : Gebe izlem oranımız yüzde 81. Yani gebelerin yüzde 81' ine ulaşabiliyoruz. Hedef yüzde 98 lere ulaşmak. Bölgesel farklılıkları da kaldırmak. 2010 yılına kadar bölgesel farklılıklarını yüzde 75 oranında azaltacağız. 2015 yılında da bu farklılığı tamamen kaldıracağız. Yani sağlık personeli ile karşılaşmamış gebe bırakmayacağız.
Sagliginsesi.com : Ya yoksul kesim , o kesime nasıl çözüm bulunacak?
Dr. Rıfat Köse: Sağlık hizmetlerinden yararlanamayan kesim bu zaten. Bu nedenle 2004 yılında Şartlı Nakil Transferi Uygulamasını yürürlüğe koyduk. Yoksullar için uygulanan bu yöntemde tek şart sağlık hizmetini kullanması.
Gebe sağlık kuruluşun gidecek, kontrol olacak, evraklarını alacak sosyal yardımlaşma vakfına ibraz edecek ve aylık olarak hesabına 16,5 milyon lira yatırılacak. Her ay kontrole gelsin diye yapıyoruz. Yani gebelikten başlayıp doğumunu da sağlık kuruluşunda yapsın istiyoruz. Yaparsa bunun içinde 50 milyon lira alıyor.
Ondan sonra her ay 16,5 milyon lira anneye değil çocuğun hesabına yatırılıyor. Bunu 2004 yılına başlattık. Şartlı Nakil Uygulaması Transferi Uygulamasında 2004 yılı sonu itibarıyle 351.491 kişi sağlık yardımlarından yararlandı. Eylül 2005 itibariyle 712.185 kişi sağlık yardımından faydalandı. 2006 yılında bu konudaki çalaşmalar ve nakit yardımı devam edecek.
Sagliginsesi.com : Ya istatiksel bilgiler ne durumda? Anne ölümlerini düşürmeyi hedefliyorsunuz ,ama hastanelerin size ulaştırıkları bilgiler ne kadar doğru olacak. Tüm anne ölümlerin bildirileceğinden emin misiniz?
Dr. Rıfat Köse :1997- 1998 yıllarında hastanelerde yapılan araştırmaya göre her yıl yaklaşık 725 anne ölümü oluyordu. 2002 yılında ülke genelinde 700 annenin öldüğü tahmin ediliyordu. Yıl sonunda aynı anne ölümlerinin sağlık bakanlığına bildirilmesine başlandı. 2003 yılında bildirilen anne ölümü 179 , 2004 yılında 221 oldu. 2005 mayıs itibariyle bildirilen anne ölümü 87 dir.
Sagliginsesi.com : Yani bildirilen bu bilgiler sizce yeterli mi, bildirilmeyenler yok mu?
Dr. Rıfat Köse :Bu bilgilerin yetersiz olduğunu iyi biliyoruz. Anne ölümleriyle ilgili sağlıklı verilere anne ölümleri araştırmasının sonuçlanacağı 2006 yılı sonunda ulaşacağız. Ancak bu sonuçların gerçekçi olması için işin takipçisi olacağım.
Sagliginsesi.com :Nasıl yani?
Gerekirse hastanelerdeki tüm anne ölümlerinin peşine takılacağız. Önemli olan nedenlerdir. Neden bu ölümler olmuş? Gerekirse mezarlıklara kadar takip edeceğiz. Amacımız gerçekçi sonuçlara ulaşmak ve anne ile bebek ölümlerinin ülkemizdeki gerçek nedenelerini ortaya koymak. Sağlık çalışanının mı hatası var, hekimin mi, anne mi hamileliği süresince kendisinden istenilenleri yapmadı, kısaca konuyu her yönüyle sıkı bir şekilde takip edeceğiz.